احمد رعنا: افسانهای که با نوک ارّه مویی، انقلاب به پا کرد!

ببین، برای اینکه بفهمی احمد رعنا چقدر نابغه بود، باید اول بدونی قبل از او معرق چوب چطور بود. توی اون زمان، معرق کاری بیشتر شبیه به "موزائیکسازی" بود با تکههای چوبی که شکلهای خیلی ساده و هندسی داشتن، مثلاً چند تا مربع و مثلث رو کنار هم میچسبوندن و یه طرح ساده درست می کردن. اما استاد رعنا، با ذهن خلاق و دستان طلاییاش، یهو دید که میشه با این تکه چوبها یه دنیای کاملاً جدید ساخت.
داستان زندگی پر فراز و نشیبش رو با جزئیات برات تعریف میکنم:
احمد رعنا در سال ۱۲۷۴ شمسی، تو شهر اصفهان، شهر هنر و هنرمند، به دنیا اومد. از همون بچگی، بوی چوب و رنگ و بوم اورادو میکشوند به سمت خودش. تو نوجوونی، وارد یه کارگاه منبتکاری شد و اونجا بود که الفبای کار با چوب رو یاد گرفت. اما ذهن بیقرارش به چیزهای معمولی راضی نبود. همیشه تو فکر این بود که چطور میشه کاری کرد که چوب، نرم و منعطف مثل یه قلم مو بشه و هر تصویری رو که میخوای بکشی.
اینجا بود که ایده انقلابی به ذهنش رسید: "معرقِ صورتی" یا همون معرقِ پیکرهای و تصویری. یعنی به جای شکلهای هندسی، طرحهای پیچیده مثل پرندهها، گلهای ظریف، صورت آدمها و منظرههای بکر رو با تکههای ریز چوب بسازه. حالا تصور کن این کار در اون زمان چقدر سخت بود! هیچ ابزار پیشرفتهای نبود. فقط یک ارّه مویی خیلی نازک، یک کمان ارّه و کلی عشق و علاقه.
روند کارش اینطوری بود: اول یک طرح رو روی کاغذ میکشید. بعد برای هر قسمت کوچیک از طرح، از یک نوع چوب با رنگ طبیعی خاص استفاده میکرد. مثلاً برای بدن یک پرنده از چوب گردو که رنگ قهوهای داره، برای نوکش از چوب زردچوبه یا چوبی که رنگ زرد داره، و برای برگهای دورش از چوب های سبز رنگ طبیعی استفاده میکرد. بعد با دقت و حوصله ای باورنکردنی، هر تکه رو با ارّه میبرید و مثل یک پازل حساس و دقیق، کنار هم قرار میداد تا در نهایت، یه تابلوی چوبی فوقالعاده زیبا خلق بشه که انگار با قلم مو نقاشی شده!
این روش اونقدر تحولآفرین بود که همه هنرمندان رو شوکه کرد. به خاطر همین، همه بهش میگن "پدر معرق چوب نوین ایران". استاد رعنا نه تنها یه هنرمند استثنایی بود، بلکه یه معلم فوقالعاده هم بود و شاگردان زیادی رو تربیت کرد که هر کدوم بعدها خودشون استاد شدن. او در سال ۱۳۴۶ دار فانی رو وداع گفت، اما میراثش تو هر تکۀ معرق زیبایی که میبینی، زنده است